اکنون زمان مذاکره برای اقتصاد و گشودن بازارهای مصرف برای تولید کنندگان و تجار ایرانی است

اکنون زمان مذاکره برای اقتصاد و گشودن بازارهای مصرف برای تولید کنندگان و تجار ایرانی است. چرا که حضور ایران در بازارهای منطقه بویژه بازار روسیه بسیار ضعیف شده است و به حداقل ترین میزان رسیده است. دولت پزشکیان و تیم جدید دستگاه دیپلماسی، مولفه های دیپلماسی اقتصادی نوین را جدی گرفته و مناسبات اقتصادی و تجاری ایران و روسیه را به دوره رونق خود بازگردانند.

به گزارش پایگاه خبری راهبران توسعه، به نقل از  آذرانجمن، سخاوت خیرخواه/ دکتری روابط بین الملل: پترکبیر آخرین پادشاه روسیه تزاری که ۳۰۰ سال پیش«صنعتی سازی» را در روسیه آغاز کرده بود؛ وصیت مشهوری راجع به ایران دارد؛گفته بود: « هرچقدر می توانید به سمت جنوب بروید تا سرانجام به آب‌های گرم اقیانوس هند دسترسی پیدا کنید و برای این، شما ایران را داشته باشید و در آن نفوذ کنید.»

این موضوع اهمیت پلتیک ایران را نشان می دهد. طوری که در طول تاریخ، اکثر ابرقدرت ها سعی داشته اند در ایران نفوذ و رسوخ داشته باشند.

حتی برخی دانش پژوهان ایران را قلب زمین نامیده اند.

اکنون زمان آن رسیده است که دولت ایران، موازنه را تقویت کرده و در کشورهای منطقه و بویژه کشورهای همسایه حضور موثر اقتصادی و تجاری داشته باشد. بررسیی ها نشان میی دهد روابط تجاری ایران و روسیه در طول تاریخ قابل‌توجه بوده است تا جایی که در سال ۱۳۵۵ شوروی رتبه چهارمین واردکننده عمده کالا از ایران را به خود اختصاص داد و تراز تجاری به نفع ایران بوده است.

اما به‌مرور این روابط تجاری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و فروپاشی شوروی، مابین دو کشور کمرنگ شده است.

هرچند روابط اقتصادی دو کشور متأثر از تغییر و تحولات جهانی، منطقه‌ای و دوجانبه است اما به این نکته باید توجه نمود که پشت مذاکرات دستگاه دیپلماسی ایران؛کامیون های اقتصاد صف نکشیده است.

اکنون زمان مذاکره برای اقتصاد و گشودن بازارهای مصرف برای تولید کنندگان و تجار ایرانی است. چرا که حضور ایران در بازارهای منطقه بویژه بازار روسیه بسیار ضعیف شده است و به حداقل ترین میزان رسیده است.

این نقیصه نیازمند تدبیرو بازاندیشی در روابط اقتصادی و مناسبات تجاری بین دو کشور است که امید است دولت دکتر مسعود پزشکیان و تیم جدید دستگاه دیپلماسی، مولفه های دیپلماسی اقتصادی نوین را جدی گرفته و مناسبات اقتصادی و تجاری ایران و روسیه را به دوره رونق خود بازگردانند.

حجم کل تجارت فدراسیون روسیه با جهان در سال ۲۰۱۹ حدود ۶۶۷ میلیارد دلار بوده است که سهم ایران از این تجارت ۰.۲۴ % (بیست‌وچهار صدم درصد) است. در این میان میزان واردات فدراسیون روسیه(تأمین نیاز) در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۴۳.۷۸ میلیارد دلار بوده است که سهم ایران از این میزان تنها ۰.۱۱ درصد(یازده صدم درصد) است.

این وضعیت در سال های اخیر هم بهبود نیافته است. روسیه در سال ۱۳۹۹ در رتبه هشتم شرکای تجاری ایران قرار داشته است. وضعیت تجارت ۱۰ ساله ایران و روسیه به استناد ICT , OEC نشان می دهد کل تجارت سالانه ایران و روسیه از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ به‌طور متوسط سالانه ۲ میلیارد دلار بوده است که بیشتر آن واردات و متوسط صادرات سالانه ایران به روسیه زیر ۵۰۰ میلیون دلار بوده است که رقم بسیار کمی در تجارت جهانی ارزیابی می شود.

فقط در سال ۲۰۲۱ تجارت ایران با روسیه به ۲ برابر افزایش‌یافته است و واردات بیشترین سهم را دارد.

شاید علت این افزایش به امضای تفاهم‌نامه ایران با ۵ کشور اوراسیا(روسیه، ارمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و بلاروس) و تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیا برمی گردد که در این تفاهم‌نامه تعرفه‌های ترجیحی مابین ایران و روسیه و دیگر کشورهای عضو امضاشده است و در اواخر سال ۲۰۲۳ این تفاهم‌نامه به موافقت‌نامه تجارت آزاد مابین ایران و روسیه تبدیل‌شده است که اقدامی ارزشمند در مناسبات تجاری بین دو کشور ارزیابی می شود و احتمالاً موجب افزایش صادرات ایران به روسیه شود.

در یک جمع‌بندی کلی، سهم تجارت ایران با روسیه و تأمین نیازهای آن زیر نیم درصد است. به ترتیب چین، آلمان، آمریکا، بلاروس، ایتالیا، ژاپن، فرانسه، کره جنوبی، قزاقستان و لهستان جزو بزرگ‌ترین صادرکنندگان کالا به فدراسیون روسیه هستند که ایران با وضعیتی نامناسب در رتبه ۶۲ صادرکنندگان کالا به روسیه قرارگرفته است.

همچنین در شاخص بزرگ‌ترین واردکنندگان کالا از فدراسیون روسیه به ترتیب چین، هلند، آلمان، ترکیه، بلاروس،کره جنوبی، ایتالیا، قزاقستان، بریتانیا و آمریکا صف بسته‌اند که ایران نیز در رتبه ۵۰ این صف قرارگرفته است. بر اساس همین یافته، کشور چین، بزرگ‌ترین شریک تجاری فدراسیون روسیه می باشد.

روسیه با ۱۴۶ میلیون نفر بازار مصرف با یک هزار و ۷۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی در رتبه ۱۱ اقتصاد دنیا قرار گرفته و نرخ تورم آن زیر ۷ درصد و نرخ بیکاری آن زیر ۵ درصد گزارش شده است. کشوری به این مهمی در سبد تجاری ایران جایگاه چندانی ندارد.

مطالعات نشان می دهد،رآکتورها، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزاء و قطعات آن‌ها در رتبه اول نیازهای روسیه قرار دارد و سالانه نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار از این اقلام از کشورهای جهان تامین می کند.

ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی و اجزاء و قطعات آن‌ها، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت و تصویر تلویزیونی، اجزاء و قطعات و متفرعات این دستگاه‌ها در رتبه دوم قرار دارد. اما ایران جایگاه چندانی در تامین آن ندارد و لازم است برای محصولات ایرانی در روسیه بازارسازی شود.

برای ورود به بازار روسیه حداقل ۲۸ چالش و مانع را شناسایی کرده ایم.

بیان این چالش ها و موانع در مجال این گزارش نمی گنجد اما مواردی از جمله؛ تعرفه‌ها و عوارض گمرکی بالا برای کالاهای ایرانی؛ نبود پروتکل مشترک میان گمرک ایران و گمرک روسیه؛ عدم تبعیت برخی گمرکات از قوانین بین‌المللی از جمله آستارا خان؛ سخت‌گیری‌های روسیه بر استانداردهای کالاهای ایرانی، عدم توجه بازارهای داخلی به نیازهای بازارهای صادراتی روسیه؛ نبود زیرساخت‌های لازم در حمل‌ونقل ریلی و پایین بودن امکانات حمل‌ونقل دریایی و گران بودن هزینه‌های مربوط به این حوزه و مشکلات مرتبط با ترانزیت کالا به مقصد روسیه از مسیر کشورهای دیگر جزو مشکلات و چالش های مهم صادرات و توسعه مناسبات تجاری ایران با کشور روسیه است که دولت جدید باید در سفر آتی خود به این موضوعات توجه جدی داشته باشد.

همچنین لازم است دولت جدید در تمامی مناسبات و روابط خود با کشورهای همسایه، مرکز مذاکرات را بر سیاست خارجی اقتصاد محور طراحی نماید و وزن تیم اقتصادی در ترکیب هیات همراه سنگین تر دیده شود.

توجه علمی به ابزارها و مولفه های دیپلماسی رسانه ای و دیپلماسی فرهنگی و اقتصادی در سفرهای رییس جمهور محترم به کشورهای منطقه می تواند در گسترش مناسبات اقتصادی و تجاری ایران با کشورهای منطقه راهگشا باشد.